استان چهارمحال و بختیاری با ۱۶٬۴۲۱ کیلومتر مربّع وسعت معادل یک درصد از کل وسعت ایران، بیست و دومین استان کشور از نظر مساحت می‌باشد. مرکز این استان شهرکرد است . این استان از جمله مناطق کوهستانی فلات مرکزی ایران و مرکز آن با ۲۰۶۶ متر ارتفاع از سطح دریا، مرتفع‌ترین مرکز استان کشور ایران است. تقریبا 66 درصد از جمعیت این استان در 3 شهرستان لردگان، شهرکرد و بروجن ساکن هستند. نرخ بیکاري استان 20.2 درصد می باشد که این استان را از لحاظ نرخ بیکاري در رتبه 1 کشور قرار می دهد. مهمترین دلایل بالا بودن نرخ بیکاري در این استان را می توان ناشی از فعالیت هاي گسترده غیررسمی، خشکسالی هاي پی در پی طی سالهاي اخیر، رکود بخش مسکن استان که نسبت به میانگین کشوري، استان چهارمحال و بختیاري داراي سه برابر سهم اشتغال در سال 1392 و 1391 یعنی 33 درصد اشتغال استان بوده است و عدم ثبت اشتغال پروژه هاي عمرانی و دستگاهاي عمرانی دانست. توسعه ي زیر ساخت هاي راه و ریلی و فرودگاه از جمله مزیت هاي رقابتی این استان بوده که متناسب با آن، وضعیت اشتغال و بیکاري استان در سطح نامطلوبی ارزیابی می شود.

مزیت های استان چهارمحال و بختیاری با در نظرگرفتن شرایط و اوضاع اقلیمی و جغرافیایی در 3 بخش صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات به شرح زیر می باشد:

  • صنعت و معدن:
  1.  مزیت نسبی در ایجاد و توسعه صنایع و مشاغل وابسته به آبزی پروری.
    وجود مزیت در پرورش آبزیان با توجه به رودهای پر آب این استان، امکان فعالیت های تبدیلی و مرتبط با صنعت آبزیان را فراهم نموده است.
  2. مزیت نسبی و وجود پتانسیل در ایجاد واحد های بسته بندی آب معدنی و آشامیدنی.
    چشمه های معدنی این استان دارای شهرت در تمام ایران است که می توان فعالیت های مرتبط با صنعت تولید آب معدنی را ایجاد نمود.
  • کشاورزی:
  1.  مزیت نسبی در زمینه تولید محصولات باغی به ترتیب شامل بادام آبی، گردو و انگور آبی .
    آب و هوای کوهستانی و خنک امکان ایجاد باغات پربازده گردو و ... را فراهم آورده است.
  2. مزیت نسبی در آبزی پروری و وجود استخرهای پرورش ماهی.
    وجود رود های پر آب، نعمتی الهی است که امکان پرورش ماهیان سردآبی مانند قزل آلا و دیگر انواع ماهیان را در محیط های غیر کوهستانی مانند مزارع کشاورزی فراهم می آورد.
  • خدمات:
  1.  مزیت نسبی در فعالیت های مرتبط با گردشگری و خدمات وابسته به آن.
    اقلیم سرسبز منطقه با جاذبه های گردشگری طبیعی، امکان فعالیت های جذب توریست داخلی و خارجی را بسیار مساعد نموده است.
  2. مزیت نسبی در ایجاد قطب ورزش های زمستانی و توسعه پیست های اسکی.
     کوهستانی بودن این استان، توسعه ورزش های زمستانی و فعالیت های مرتبط ، مانند ایجاد مراکز خدمات به علاقه مندان این ورزش ها را امکان پذیر نموده است.

 

 

چکیده ي اطلاعات بخش هاي مختلف اقتصادي استان چهارمحال و بختیاري:

کشاورزي:

مقایسه سهم تولید محصولات زراعی و باغی کشور نشان می دهد که به رغم محدودیت منابع آب و خاك در استان و حاکم بودن شرایط طبیعی، استان نقش قابل توجهی در تولید برخی از محصولات باغی و زراعی در کشور دارد در حال حاضر از مهمترین مشکلات و تنگناهاي بخش کشاورزي استان را میتوان کمبود بارندگی، خشکسالی هاي متوالی، فقر منابع آب و خاك، پایین بودن سطح سواد و بالا بودن سن کشاورزان و دامداران استان، ضعف زیرساخت ها به ویژه در بخش تاسیسات ذخیره محصولات، مشکل بازاریابی و فروش بهویژه در رابطه با محصولات داراي مزیت نسبی استان، کمبود تاسیسات مهار و ذخیره سازي آب در سطح استان، بهره برداري سنتی و نادرست از تاسیسات آبی، وابسته بودن منطقه شمال استان به آب رودخانه زاینده رود که منشا این رودخانه در کوهرنگ قرار گرفته، بهره مندي اندك روستاییان ازماشین آلات کشاورزي مدرن، عدم وجود بیمه تولیدات بخش کشاورزي و کم صرفه بودن اقتصاد کشاورزي استان در مقایسه با فعالیت هاي غیر کشاورزي دانست.

صنعت :                                                                                                                                                                       این استان تنها استانی است که 2 مجتمع پتروشیمی در آن احداث می شود. پتروشیمی بروجن یکی از چهار مجتمع پتروشیمی طرح هاي انشعاب دنا در خط لوله اتیلن غرب است و مجتمع پتروشیمی لردگان با تولیدات اوره و آمونیاك مجتمع دیگري است که در شهرستان لردگان واقع در استان چهارمحال و بختیاري منطقه فلارد در حال احداث می باشد. همچنین استان چهارمحال و بختیاري در زمینه تولید مواد شیمیایی و به عنوان تنها تولید کننده نیترات پتاسیم و تولید 65 درصد نیاز کشور به ورق قلع اندود توانمند است. استان چهار محال و بختیاري در زمینه فولاد و سیمان طی سالهاي گذشته جهش خوبی داشته و در این زمینه با افتتاح اولین واحد احیاي مستقیم شرکت فولاد سفید دشت، کارخانه سیمان لردگان و همچنین داشتن کارخانه سیمان شهرکرد می تواند زمینه حل مشکل بیکاري استان را فراهم کند. نزدیکی به اصفهان و توسعه زیر ساخت راه ها باعث تمرکز صنعت در پیرامون جاده شده است. اشباع شدن اصفهان و خوزستان از صنعت باعث شده که سر ریز صنعت این دو استان در استان چهارمحال و بختیاري سرمایه گذاري انجام شود. استان چهار محال وبختیاري  به دلیل اقلیم مناسب(عمدتا) مورد توجه سرمایه گذاران براي تولید مواد غذایی بوده است. فرآوري قزل آلا، عسل، گز، خشکبار، میوه خشک ، بسته بندي حبوبات و وجود شهرك تخصصی آب معدنی کوهرنگ با سرمایه گذاري قابل توجه در زیر ساخت ها، می تواند عامل مهمی براي توفیق صنعت بامزیت صادراتی بسته بندي آب معدنی باشد. در زمینه نساجی هم این استان داراي ویژگی هاي خاصی از جمله قدیمی ترین واحدهاي صنعتی تولید نخ و تولید پارچه ، انواع نخ پلی استر وسپس انواع موکت ومحصولات وابسته می باشد. صنف بزرگ پوشاك استان را نیز که از مهم ترین صنوف تولیدي می باشد نباید از یاد برد به طوري که یکی از مهم ترین طرح هاي صنعتی استان طرح تولید پارچه چادري می باشد.

خدمات:                                                                                                                                                                       استان چهار محال و بختیاري در بخش خدمات بیشترین اشتغال را داشته و عمده فروشی، خرده فروشی، تعمیر وسایل نقلیه و کالاها، حمل و نقل، انبار داري و ارتباطات و بهداشت و مدد کاري اجتماعی بیشترین تولید ناخالص داخلی را داشته اند. استان چهارمحال و بختیاري داراي جاذبه هاي گردشگري متفاوت است که استفاده ي درستی از آنها در جهت ایجاد شغل و فضاي کسب وکار نشده است.

شناسایی و تحلیل سیستم هاي اقتصادي و اجتماعی استان چهارمحال و بختیاري:                                   

اشتغال استان چهارمحال و بختیاري بر پایه کشاورزي و باغداري، خدمات و گردشگري و صنعت پایه ریزي شده و با توجه به پتانسیل هاي اقتصادي استان عمدتا بر پایه ي اقلیم مطلوب جهت کشاورزي و همچنین وجود مزایاي طبیعی و تاریخی و قرار گرفتن در مرکزایران شرایط  جهت گردشگري و خدمات فراهم آمده است. وجود این مزیت هاي طبیعی و بنا بر تحلیل هاي مبتنی بر دینامیک اشتغالِ استان موجب شده تا سه نوع منطقه اقتصادي در استان شکل بگیرد. این مناطق عبارتند از:
1. ناحیه شمالی و مرکزي استان شامل شهرستان هاي سامان، شهرکرد، بروجن، کیار و بن با محوریت خدمات و صنعت
2. ناحیه شمال غرب و غرب استان، شامل شهرستان هاي کوهرنگ، فارسان و اردل با محوریت کشاورزي (زراعت و باغداري) و خدمات گردشگري
3. ناحیه جنوب استان شامل شهرستان لردگان با محوریت کشاورزي و خدمات

 

1.ناحیه شمالی و مرکزي استان چهارمحال و بختیاري: 

  استان چهارمحال و بختیاري در سال هاي نه چندان دور درزمینه فعالیت هاي صنعتی در زمره توسعه نیافته ترین مناطق کشور بوده است. این استان حلقه ارتباطی استان هاي خوزستان واصفهان به عنوان قطب هاي انرژي و صنعت کشور محسوب می شود که به دلیل شرایط قرار گیري این منطقه از استان درهمسایگی اصفهان که از لحاظ صنعت تا حدودي به صورت اشباع درآمده است، قرار گرفتن صنایع بزرگ استان اصفهان درمسیر شهرکرد، استفاده از منابع استان چهارمحال و بختیاري از جمله آب که جاذب خوبی براي سرمایه گذاري و جذب سر ریزصنعت اصفهان می باشد، باعث شده است بخشی از سرمایه گذاري بخش صنایع این استان جذب شهرکرد شود و باتوجه به راه ارتباطی مناسب بین شهرکرد و بروجن بخش زیادي از صنعت در این مسیر مستقر شدهاند که رفته رفته همین صنایع مشترك باعث مراودات بیشتر این منطقه از استان با اصفهان هم شده است و مهاجرتهاي معناداري به صورت دو سویه در این مناطق اتفاق افتاده و این موضوع رشد بخش صنعت استان طی سالهاي اخیر را به دنبال داشته است؛ به طوري که امروزه شاهد این هستیم که صنعت داراي جایگاه ویژه اي در اشتغال استان است و 23233 نفر اشتغال ایجاد شده در استان مربوط به حوزه ي صنعت می باشد. از جمله صنایع بزرگی که در این منطقه از استان چهارمحال و بختیاري قرار دارند پتروشیمی در حال احداث می باشد و همچنین کارخانه هاي فولاد و سیمان هستند که یکی از منابع تامین کننده کشور در این زمینه می باشند. این منطقه از استان چهارمحال و بختیاري از 10 سال گذشته فعالیت خود را در زمینه تولید مواد شیمیایی و معدنی آغاز کرد و در دو سال اخیر به عنوان تنها تولید کننده نیترات پتاسیم کشور معرفی شد و 65 درصد نیاز کشور به ورق قلع اندود در منطقه یک استان چهارمحال و بختیاري تولید می شود. در حوزه خدمات وگردشگري به دلیل وجود شرایط آب و هوایی و وجود جاذبه تاریخی خاص و جاذبه هاي طبیعی، این منطقه ازاستان را از لحاظ  گردشگري به مزیت بکر و دست نخورده تبدیل شده است از جمله جاذبه هایی که در شمال و مرکز استان قابلیت تبدیل به مزیت هاي پایدار را دارند، وجود رودخانه زاینده رود و پل زمانخان است که سر چشمه آن در کوهرنگ می باشد و به فاصله  20 کیلومتري شمال شهرکرد واقع شده اند و مسیر گردشگران براي رسیدن به این مناطق شهر شهرکرد می باشد البته در کنار این مزیت ها، ویلا سازي هاي فراوان باعث شده تا این منطقه تبدیل به یک منطقه ویلاسازي شود که خود تهدیدي براي گردشگري به شمار می آید. همچنین ظرفیت بسیار خوبی با توجه به تولیدات در زمینه فرش و سایر صنایع دستی ( خاتم کاري، نمد بافی، گلیم و... ) فراهم است و می توان گفت فرش چالشتر (چالشتر یکی از ناحیه هاي شهر شهرکرد می باشد که در زمان هاي قدیم مرکز استقرار حکومت در استان بود) در این منطقه یک برند بسیار قدیمی، ملی و حتی بین المللی می باشد که این رشته معیشت اکثر مردم روستاهاي اطراف شهرکرد از جمله شهرستان هاي بن و سامان است که در بازارهاي داخلی و خارجی استقبال بسیار خوبی ازآن می شود.

 

2. مناطق شمال و شمال غرب استان چهارمحال وبختیاري: 

  گستره هاي اردل، کوهرنگ و فارسان از جمله مناطقی هستند که عمدتًا در قلمرو شمال غرب تا جنوب غرب استان واقع شده اند و تقریبا 20 درصد از جمعیت استان در این منطقه مستقر هستند که 46 درصد این جمعیت روستایی و 54 درصد آن شهري می باشند. جمعیت کوهرنگ به واسطه ي اینکه از قوم بختیاري هستند و مراودات زیادي با خوزستانی ها دارند عمدتا به مناطق گرمسیري این استان کوچ و مهاجرت داشته و قسمتی از این جمعیت هم به واسطه نزدیکی به فارسان و شهرکرد بیشتر تولیدات خود رادر این مناطق به فروش می‌رسانند و داد ستد هاي خود را بیشتر در این مناطق متمرکز می کنند. شرایط اقلیمی خاص و وجود سرچشمه زاینده رود و چشمه ها و قنوات در قسمت شمال غربی و مرکزي این منطقه باعث تمرکز کشاورزي و شیلات ماهیان سردآبی شده است. همچنین در منطقه کوهرنگ و اردل به دلیل دسترسی به مراتع قابل توجه، دامداري نیز از رونق خوبی برخوردار بوده و محور معیشتی مناطق کوهستانی به ویژه کوهرنگ و اردل است که عموما به صورت سنتی و با محوریت پرواربندي دام سبک انجام می شود. در مناطق کوهرنگ و بخشی از شهرستان اردل مردم در کنار زراعت به صورت سنتی به نگه داري و پروش دام نیز می پردازند و بیشتر تولیدات به مصرف خود خانوار می رسند و تولیدات دامی منطقه کمتر جنبه تجاري دارد. در سه دهه اخیر با توجه به افزایش تقاضاي گوشت سفید در استان و کشور، پرورش طیور نیزبه آن اضافه شده است به طوري که محصولات دام و طیور در استان با سهم 36.5 درصد ارزش افزوده ي بخش کشاورزي استان، بیشترین ارزش افزوده را براي کشاورزي استان رقم زده است که 45 درصد دام و 44 درصد طیور آن در این منطقه تمرکز یافته است. همچنین با توجه به اینکه استان از نظر تولیدات ماهیان سردآبی رتبه نخست کشور را با میزان تولید 20 درصد آبزیان دارد سهم این منطقه از استان حدود 50 درصد تولید استان می باشد و این یعنی 10 درصد نیاز کشور در این منطقه تامین می شود. از جمله ویژگی هایی که در این منطقه قابلیت توسعه پایدار دارند گردشگري طبیعی و ورزشی می باشد که وجود جاذبه هاي ویژه ي طبیعی، چشمه هاي فراوان، آبشار شیخ علیخان کوهرنگ، پیست اسکی کوهرنگ، چشمه دیمه، پیرغار درفارسان و جاذبه هاي تاریخی مثل قلعه ي سردار اسعد و ابولقاسم خان این منطقه را به یک قطب گردشگري و بوم گردي تبدیل کرده است. عمده فعالیت زراعی این منطقه غلات و محصولات جالیزي می باشد که محصولات گندم، جو، یونجه و ذرت علوفه اي بیشتر مورد استقبال بهره برداران قرار می گیرند و عمدتا در زمین هاي آبی کشت می شوند.

 

3.منطقه جنوبی استان چهارمحال و بختیاري:     

این منطقه از استان چهار محال و بختیاري که نواحی جنوب استان را در بر می گیرد به دلیل قرار گرفتن در میان ارتفاعات، رودخانه و آبشار و چشمه‌ها و وجود جاذبه هاي طبیعی فراوان سبب ایجاد مزیت کشاورزي، گردشگري شده است و همچنین به دلیل تمرکز 22 درصد از جمعیت استان در این شهرستان که  70 درصد این جمعیت روستایی و 30 درصد آن شهري می‌باشند. ، وجود حدود 360 روستا در اطراف شهر لردگان به عنوان تنها مرکز بازار داد و ستد منطقه و فاصله داشتن بامرکز استان و بازارهاي بزرگتر، بخش خدمات نقشمهمی دراقتصاد و اشتغال این منطقه از استان را تشکیل می دهد. عمده فعالیت زراعی این منطقه غلات، حبوبات و نباتات علوفه اي می باشد که محصولات گندم، جو، لوبیا، عدس، یونجه، شبدر و شلتوك بیشتر مورد استقبال بهره برداران قرار می گیرند و عمدتا در زمین هاي دیم کشت می شوند. در سالهاي اخیر با توجه به شرایط کم آبی و خشک سالی به صورت خیلی کم مردم به سمت کشت داروهایی گیاهی میل پیداکرده اند که در این منطقه شرایط براي این بخش از کشاورزي فراهم است که می‌توان با برقراري ارتباط بین بخش هاي گردشگري و بازارهاي خارجی، مسیر توسعه کشت داروهای گیاهی را هموار کرد؛ البته در حوزه ي گردشگري در منطقه سه، وجود درصد زیادي از جاذبه هاي گردشگري این منطقه را به یکی از قطب هاي گردشگري استان تبدیل کرده است. از جمله جاذبه هایی که در این منطقه قابلیت تبدیل به مزیت هاي پایدار را دارند سرچشمه رودخانه کارون و آبشارآتشگاه، سدهاي خرسان 3 و کارون چهار می‌باشد که به نحوي باعث تمرکز کشاورزي و شیلات ماهیان سردآبی شده است و با توجه به اینکه استان از نظر تولیدات ماهیان سردآبی رتبه نخست کشور را با 20 درصد تولید دارد حدود 23 درصد آبزیان استان در این منطقه تولید می شوند و این یعنی 5 درصد نیاز کشور در این منطقه تامین می شود.

 

اولویت سرمایه گذاری استان

اولویت سرمایه گذاری صنعتی در بخش صنایع کوچک تبدیلی در استان

 1 - فرآورده های  نوین لبنی با نگاه صادراتی

2- قطعه بندی ، بسته بندی و انجماد گوشت قرمز و مرغ و آبزیان پرورشی

3- تبدیل ضایعات کشتارگاهی

4- بسته بندی تخم مرغ

5– بسته بندی عسل         

6- کشتارگاه طیور

7- عمل آوری، بسته بندی و انجماد ماهی و میگو

8- درجه بندی، بسته بندی وفرآوری انواع میوه و سبزی بهویژه سيب زمينی

9- فرآوری انواع میوه جات بویژه انگور، هلو، بادام و ...

10- بسته بندی و فرآوری حبوبات

 

رشته هاي در اولویت توسعه اشتغال در استان چهارمحال و بختیاري :

  • تولید گیاهان دارویی 
  • گردشگري طبیعی - ورزشی 
  • شیلات، تولید و فرآوري آبزیان 
  • تولید پوشاك 
  • بوم گردي 
  • تولید و فراوري زعفران
  • فرش 
  •  IT 
  • صنایع دستی
  • تولید و فرآوري میوه هاي هسته دار و دانه دار

11- تولید و بسته بندی  خشکبار (آجیل و میوه خشک)

12- فرآوری قارچ

13- احداث سردخانه کنترل اتمسفریک C.A و زیر صفر

14 – بسته بندی عرقیات گیاهی معطر

15- فرآوری سیب زمینی

16- انبار سرد نگهداری محصولات کشاورزی

17- در خصوص کود زیستی ( بیولوژیک ) استعلام و هماهنگی با دفتر امور صنایع کشاورزی ضروری می باشد.

18- در خصوص کود های آلی ( بجز ورمی کمپوست )بر اساس نیاز استان و با در نظر گرفتن واحدهای در دست احداث و میزان مواد اولیه در استان جزء اولویت ها است.

19-طرح های صنایع تبدیلی در مناطق ویژه اقتصادی با تاکید بر صادرات ( در صورت فعال بودن منطقه ویژه)

20- طرح های صنایع تبدیلی در شهرستان هایی که بیش از 60% پیشرفت فیزیکی دارند.

21- توسعه و تکمیل زنجیره های تولید صنعت طیور با هماهنگی کارگروه زنجیره مذکور

رتبه بندی مشاغل استان

برچسب‌ها :
  • آمایش
  • استان
  • چهارمحال و بختياري
  • سرمایه گذاری
  • رتبه بندی
  • مزیت سنجی