بوقلمون بزرگترین پرنده خانگی است و به نظر میرسد برای اولین بار توسط سرخپوستان آمریکای شمالی، اهلی شده است. از سال 1524 بوقلمونهای اهلی، وارد انگلستان شدند و از آن زمان به بعد، مصرف گوشت این پرنده در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، رواج زیادی یافته است. ورود بوقلمون به ایران در زمان شاهعباس، توسط ارامنه صورت گرفته و در بین مسیحیان، این پرنده جایگاه ویژهای دارد و در اعیاد مذهبی، مانند روز شکرگزاری و کریسمس، مصرف میشود.
نگاهی به آمار مصرف گوشت بوقلمون در سالهای گذشته، نشان میدهد که سرانه مصرف در کشور از 25 گرم به 350 گرم افزایش پیدا کرده است. دلایلی ازجمله ارزان بودن گوشت بوقلمون نسبت به گوشت گوسفند، پایین بودن کلسترول و قابلیت پرورش در سیستمهای پرورشی باز، نیمهباز و بسته، ازجمله مهمترین عوامل افزایش تولید و مصرف این محصول است. تولید این محصول در سه استان اصفهان، گیلان و خراسان رضوی، صاحب زنجیره تولید بوقلمون در کشور است. در سایر استانهای کشور، مانند؛ زنجان و آذربایجان شرقی نیز پرورش بوقلمون، صورت میگیرد. بهجز مناطق بیابانی و خیلی گرم و یا دارای ارتفاع زیاد از سطح دریا، معمولاً مشکل آنچنانی برای پرورش طیور صنعتی، بهصورت متراکم وجود ندارد.
ضریب تبدیل غذایی(FCR) بوقلمون، پایین است، بنابراین به ازای مصرف مقدار کمتری، خوراک گوشت زیادی تولید میکند؛ این نسبت در سن 16 هفتگی بهطور متوسط حدود 2.8 است. یعنی به ازای مصرف 2.8 کیلوگرم خوراک، 1 کیلوگرم گوشت آماده کشتار، تولید میکند.
در حال حاضر چند نژاد بوقلمون، با نامهای: برنز، اسلیت، سیاه، ناراگانست، بوربون قرمز و بوقلمونهای نژاد سفید، جهت تولید گوشت و جوجه یکروزه پرورش مییابند، که بوقلمونهای سفیدرنگ و بوقلمونهای نژاد برنز، بیشترین فراوانی را در بین بوقلمونهای پرورشی در ایران دارند.
تجهیزاتی مورداستفاده برای پرورش، تفاوتی چندانی با تجهیزات سالنهای مرغ گوشتی ندارد، مواردی شامل؛ آبخوری، دانخوری، فنهای تهویه، تجهیزات سرمایشی و گرمایشی، مادر مصنوعی، تانکر آب و موتوربرق اضطراری و... است. با توجه به اینکه این پرندگان را میتوان در فضاهای آزاد و همراه با سایر دامها نیز پرورش داد و همچنین هزینه لازم برای فراهم ساختن سرپناه، تجهیزات و مدیریت آنها پایین است، پرورش آن در کشورهای درحالتوسعه و نیز برای تولیدکنندگان خرد، انتخاب خوبی است. تغذیه خوب و مناسب، برای تولید پرسود و اقتصادی اهمیت دارد و جیرههای غذایی بوقلمونها، معمولاً شبیه به پرندگان دیگر است.
در طرح حاضر، 300 قطعه بوقلمون در طی یک دوره 4 ماهه نگهداری میشوند میزان گوشت تولیدی بوقلمون آماده کشتار در پایان دوره پرورش، با احتساب تلفات و وزن میانگین 10 کیلوگرم حدود 2850 کیلوگرم خواهد بود. در طی یک سال، دو دوره پرورش را میتوان انجام داد، یعنی در یک سال میتوان حدود 5700 کیلوگرم بوقلمون آماده کشتار، تولید کرد. ناگفته نماند وزن نهایی، به عواملی مانند نژاد، مدیریت پرورش، تغذیه و جوجه خریداریشده، بستگی دارد.
جمع کل سرمایهگذاری موردنیاز برای طرح حاضر حدود 71 میلیون تومان است، که از این مقدار 13 میلیون برای خرید تجهیزات و 58 میلیون تومان سرمایه در گردش، برای خرید جوجه یکماهه و خوراک مصرف میشود. فروش در پایان دوره حدود 82.5 میلیون تومان خواهد بود، که پس از کسر هزینههای تولید حدود19.5 میلیون تومان سود خالص باقی میماند. درصد سوددهی این طرح حدود 27 درصد بوده و دوره بازگشت سرمایه نیز 17 ماه خواهد بود.
بوقلمون نیز مانند سایر طیور به بیماریهای پرندگان حساس است و درصورتیکه بهداشت و ضدعفونی رعایت نشود، امکان بیمار شدن گله بالا میرود. هزینههای درمان بوقلمونهای بیمار، بسیار بالا است، بنابراین بهترین راهحل، پیشگیری از ورود عوامل بیماریزا به داخل مزرعه پرورشی است. بهطورمعمول واکسنهای نیوکاسل، وبای طیور، آنفولانزا و رینو تراکئیت بوقلمون(TRT)، برای بوقلمونها، از طرف دکتر دامپزشک تجویز میشود